۹ قانون طلايي براي طراحي اپليكيشن موفق موبايل

دلايل اهميت اپليكيشن‌هاي موبايل
اين روزها همه در مورد اپليكيشن‌هاي موبايل صحبت مي‌كنند. از همين حالا مي‌توان به سادگي و با قطعيت بالايي پيش بيني كنيم كه در آينده نزديك تعداد زيادي از كسب و كارها و مشاغل كوچك و بزرگ به ابزارها و دستگاه هاي همراه وابسته خواهند شد. شما هم به اين موضوع علاقمند مي‌شويد و سراغ طراحي اپليكيشن موبايل‌تان مي‌رويد. مقدار زيادي وقت و هزينه صرف آن مي‌كنيد اما در نهايت اپليكيشن شما چيزي نمي‌شود كه از ابتدا تصورش را داشتيد. هر چند از عهده كارهاي مورد نظرتان برمي‌آيد، اما مي‌بينيد كه كسي از آن استفاده نمي‌كند. در واقع اين به اين معني است كه اپليكيشن شما در عمل كار نمي‌كند. اما چه مشكلي وجود دارد كه نتيجه كار با موفقيت مواجه نمي‌شود؟ 

دانستن قوانين موفقيت يك اپليكشن، آينده كاري شما را مشخص مي‌كند. مهم نيست كه قرار است اپليكيشن شما چه كند. مهم اين است كه طراحي اپليكيشن موبايل سفري است كه نياز به تجربه و تلاش زياد دارد. 

تحقيقات اخير موسسه مشاوره SMB Group نشان مي‌دهند كه شركت‌هاي كوچك و متوسط براي سال ۲۰۱۲ برنامه‌ريزي كرده بودند تا سرمايه قابل توجهي را صرف موبايل و تكنولوژي‌هاي مرتبط با آن كنند. اين خود به تنهايي فرصت‌هاي تجاري بسيار خوبي براي شركت‌ها و افراد فعال در دنياي فناوري اطلاعات و ارتباطات، طراحي و توسعه نرم افزار و وب‌سايت بوجود آورده و خواهد آورد. فرصت‌هايي مانند نياز شركت‌ها به توليد برنامه‌هاي موبايل يا اصطلاحا App، نياز به داشتن اينترنت سريعتر و مطمئن‌تر، طراحي نسخه مخصوص موبايل وب سايت‌ها و … افراد و شركت‌هاي خدمات موبايل، كه بتوانند خدمات بهتر و مفيد تر و ارزان تر ارائه كنند، مي‌توانند به كمك ديگر كسب و كارها بروند و از اين طريق درآمد خوبي كسب كنند.

بنابر تحقيقات موسسه Nielsen، تقريبا نيمي از مردم در ايالات متحده آمريكا، تلفن هوشمند دارند. انتقلاب موبايل، در جهان در حال وقوع است. كسب و كارهايي كه بتوانند زودتر به استفاده از اين تكنولوژي براي ايجاد ارتباط بهتر، و موثرتر با مشتريان احتمالي شان، از فوايد تجاري و برتري به نسبت رقبا و ساير شركت‌ها سود خواهند برد. با توجه به قبضه بازار تلفن هوشمند در ايران توسط سامسونگ، و ارائه موبايل ها و تبلت هايي با سيستم عامل اندرويد، و همچنين علاقه شديد قشر جوان و اهل فن جامعه ايراني به محصولات همراه اپل مانند آيفون و آيپد، مي‌توان اين چنين نتيجه گرفت كه اين روند جهاني در كشور ما هم در حال شكل گيري است.


ساخت يك اپليكيشن موفق و جذاب موبايل
سوال اينجاست كه براي وارد شدن به چنين بازار جديد و با چنان رشد سريعي، چه بايد كرد؟ جداي از كسب و كارهايي از قبيل موبايل فروشي يا تعميرات موبايل كه در حال حاضر در كشور ما فراوان است، نقطه ورود موفق، و با ارزش اين بازار بزرگ، بخش نرم افزاري آن يا همان توليد App است.

همانطور كه مي‌دانيد، Appهايي هستند كه خود به تنهايي تبديل به منابع درآمد سرشار براي توليد كنندگانش شده‌اند. بازي‌هايي مانند انگري بردز، Bebbled و Sketch Online و ده ها بازي ديگر مثال‌هاي قابل توجهي هستند. تعدادي ديگر از اين Appهاي پرطرفدار با هدف ارائه خدماتي كه از پيش وجود داشته اند، بر روي دستگاه هاي موبايل تهيه شده‌اند مانندFacebook messenger، Skype و The Weather Channel و …
بخش ديگري از اين Appها به عنوان ابزار كمكي و مكمل براي انجام كارهاي روزمره به صورت آنلاين يا آفلاين توليد شده‌اند مانند Adobe Reader، Quickoffice، Astro File Manager و …

در ادامه سراغ بررسي تجربيات Xtreme Labs مي‌رويم. شركتي كه در سال ۲۰۰۷ تاسيس شد و به شركت‌هاي مختلفي در سراسر جهان كمك مي‌كند تا چطور در دنياي محصولات موبايل به موفقيت برسند.

وقتي در مورد موفقيت يك اپليكيشن موبايل صحبت مي‌كنيم بايد به ۳ مرحله مختلف توجه كنيم: اكتشاف، محصول و كارايي. در زير اين سه مرحله، ۸ قانون براي طراحي و توسعه اپليكيشن موبايل وجود دارد كه در ادامه به آنها مي‌پردازيم.

مرحله اكتشاف:
در اين مرحله به سوالات مهمي در مورد كاربرد اپليكيشن پاسخ مي‌دهيم و اين قوانين را مد نظر داريم:

۱- يك چرخه عمر براي موفقيت اپليكيشن مشخص كنيد
ورود به دنياي موبايل يك هوس كوتاه مدت نيست و يك تغيير دايمي به سوي دنيايي جديد به حساب مي‌آيد. مهم است كه از اين زاويه به آن نگاه كنيد و در درون خود يا شركت‌تان اين قابليت داخلي را به وجود بياوريد. 
خطاي بزرگي است اگر ديد كوتاه مدت داشته باشيد. اغلب شركت‌هايي كه مي‌خواهند يك اپليكيشن موبايل بسازند اينگونه فكر مي‌كنند: خب ما يك اپليكيشن موبايل نياز داريم. يك برنامه نويس استخدام مي‌كنيم و اپليكيشن آماده مي‌شود. كار به پايان رسيد. اين بزرگ‌ترين اشتباهي است كه مي‌توان مرتكب شد كه به اپليكيشن موبايل‌تان به عنوان يك پروژه كوتاه مدت نگاه كنيد.

۲- به دنبال سناريوهايي باشيد كه به درد دنياي موبايل مي‌خورند
در مقابل وسوسه تبديل وب‌سايت‌تان به اپليكيشن موبايل مقاومت كنيد. بايد با دقت انتخاب كنيد كه كدام فعاليت‌ها و امكانات سايت شما براي كاربران اپليكيشن موبايل مناسب هستند. 
اينكه نسخه دسكتاپ اپلكيشن تان را مستقيما به موبايل تبديل كنيد اشتباه است. نگوييد ما ۳۷ امكان مختلف در نسخه دسكتاپ داريم و حالا بايد اين ۳۷ امكان را در اپليكيشن موبايل قرار دهيم. 
بايد مشخص كنيد كه سناريوهاي اصلي اپليكيشن شما چيست؟ اگر كاربر اپليكيشن شما در ايستگاه اتوبوس است آيا مي‌تواند در همان زمان كوتاه عملياتي را با اپليكيشن انجام بدهد؟ اينجا شرايط كاملا با زماني كه كاربر پشت كامپيوترش نشسته متفاوت است.

۳- يك هدف تجاري شفاف داشته باشيد
هر شركتي رشد ترافيك از سوي دستگاه‌هاي موبايل را مي‌بينيد و به همين خاطر همه عجله دارند كه كاري براي كاربران موبايل بكنند. اما هر كاري كه براي كاربر مي‌كنيد بايد به تجارت خودتان هم كمك كند. 
يكي از مهمترين سوالاتي كه بايد در مرحله «اكتشاف» پاسخ‌اش را پيدا كنيد اين است كه چطور مي‌توان به درآمد مالي از اين اپليكيشن رسيد. آيا پاسخي براي آن داريد؟

۴- ابزارهاي اندازه‌گيري فراموش نشود
ابزارهاي مختلفي براي بررسي ميزان كاربرد اپليكيشن شما وجود دارد. آنقدر زياد كه ممكن است نتوانيد يكي از آنها را انتخاب كنيد. اما بهترين سياست اين است كه اطلاعاتي شفاف از ميزان درآمد و ديگر آمار مهم جمع‌آوري كنيد. اطلاعاتي مهم مانند تعداد دانلود، تكرار استفاده از اپليكيشن، به اشتراك‌گذاري، بررسي‌هاي كاربران و ميزان معرفي اپليكيشن شما توسط سايت‌ها. 
اينها نشان مي‌دهد كه چقدر موفق عمل مي‌كنيد. گاهي اوقات اهداف تجاري در ميان آمار رشد اپليكيشن گم مي‌شود. خيلي اوقات نمي‌دانيد كه چه آماري مهم است. اما وقتي در همان ابتدا اهداف را مشخص كرده باشيد، پايش آنها سخت نخواهد بود.

۵-مخاطب هدف خود را بشناسيد
گام بعدي اين است كه تشخيص دهيد مخاطب و كاربر هدف App شما كيست. اهداف و نيازمندي‌هايشان و امكاناتي كه ممكن است در اختيار داشته باشند را بشناسيد. براي اينكار بايد به سراغ بسترهاي تكنولوژي كه كاربران احتمالي اپ شما استفاده مي كنند، برويد و درك كافي از روش‌هاي استفاده كاربران از آن تكنولوژي كسب كنيد.
درك درستي از نيازهاي مخاطبان و رفتار آنان، موجب مي‌شود تا App شما به صورت اختصاصي براي آنان طراحي شود. خيلي وقت‌ها هدف مشتريان از استفاده از يك App انجام يك كار بخصوص مانند خريد يك محصول يا خدمات، نيست بلكه هدف آنان كسب اطلاعات بيشتر درباره محصولات و خدمات است.
دستگاه‌هاي موبايل مختلف و متفاوتي در بازار موجود است. هر كاربري هم ممكن است نيازهاي متفاوت و متنوعي داشته باشد. براي مثال يك كاربر ممكن است از طريق اينترنت امورات بانكي خودش را انجام دهد در حاليكه از App توليد شده توسط بانك تنها براي يافتن آدرس شعب بانك استفاده كند.
اينكه بتوانيد گروه ايده آل كاربران مخاطب خود را بر اساس تقسيم بندي‌هاي جنسيتي، جغرافيايي، سني و شغلي شان مشخص كنيد به شما كمك خواهد كرد تا توان و زمان خود را بر روي تامين خواسته هاي آنان متمركز كنيد.
سوالات زير را از خود بپرسيد. پاسخ به اين سوالات به شما كمك خواهد كرد تا بتوانيد ساختار آماري و روانشناختي مخاطبان هدفتان را به شكل درستي، بدست بياوريد.
• آيا زن هستند يا مرد؟
• چند سال دارند؟
• كجا زندگي مي كنند؟
• ازدواج كرده اند؟
• فرزند دارند؟
• در زمان استفاده از اپ، كجا هستند؟ منزل، محل كار، در حال حركت؟
• آيا App رقيبي هست كه آنها دوست داشته باشند؟ چرا و چگونه؟
• كار و شغل شان چيست؟
• نقاط اشتراك شان چيست؟
• چرا به موضوع App شما علاقمندند؟
• چه كساني بر آنها اثر گذار هستند؟
• پر كاربرد ترين ابزارهاي اينترنتي آنها چيست؟
• چه چيزي بر تصميم گيري هاي شان اثر دارد؟
• آيا از عهده خريدن App من بر مي آيند؟
• آيا مي توانم با App مورد نظر، با آنها ارتباط برقرار كنم؟
• آيا تعداد افرادي كه در گروه مخاطبان هدف قرار مي گيرند به اندازه اي هستند كه بتوانند سود دهي ايجاد كنند؟
• نحوه ي دسترسي و سرعت ارتباط با اينترنت آن ها چه اندازه است؟
• مخاطبان تان به چه اندازه با ايده نهفته App من مي‌توانند ارتباط احساسي برقرار كنند؟
  مورد آخر را جدي بگيريد. تحقيقات روانشناختي بر روي رفتار انسان نشان مي‌دهد كه ايجاد يك رابطه احساسي در مخاطبان در موفقيت و پذيرش يك ايده يا محصول بسيار موثر است. پيشنهاد مي‌كنم كه داستان و سرگذشت خود و يا ايده تان را از زماني كه احساس نياز به ساختن يك App و يا ارائه سرويسي از طريقي آن App كرديد، تا مشكلات و دردسرهاي سر راه تان، و نهايتا موفقيت تان را در ارائه اين App يا خدمات، در بخشي با عنوان درباره ما، يا داستان ما، در دل آن App جا دهيد. اين كار باعث مي‌شود تا تصوير ذهني مثبتي در مخاطب از شما و محصول تان ايجاد شود.

مرحله محصول:
در اين مرحله تمركز اصلي روي ساخت اپليكيشني است كه اهداف مشخص شده را برآورده مي‌كند.

۶- بهبود و توسعه دائم فراموش نشود
در حالي كه گفته مي‌شود ساخت هر نرم افزاري با روش‌هاي «چابك» (agile) بهتر خواهد بود، اين موضوع هنگام طراحي اپليكيشن‌هاي موبايل ارزش بيشتري پيدا مي‌كند. 
اگر قرار است نوشتن اپليكشن شما سه ماه طول بكشد هر هفته يك نسخه جديد از آن بسازيد و در اختيار گروه تست قرار بدهيد. آنها با امكانات ساخته شده كار مي‌كنند و فيدبك‌شان كمك مي‌كند تا ادامه مسير را به جلو برويد. 
بايد ياد بگيريد كه نسخه‌هاي اوليه را به سرعت درست كنيد و در اختيار كاربران تست قرار بدهيد تا هر چه سريع‌تر و در همان ابتداي كار فيدبك دريافت كنيد.

۷- در برابر HTML5 و اپليكيشن‌هاي كراس پلتفرم با احتياط باشيد
در تئوري به نظر خوب مي‌آيند. يك بار اپليكيشن‌تان را ميسازيد و روي همه سيستم عامل‌هاي موبايل به خوبي كار مي‌كند. اما ممكن است تجربه كاربري كه دنبالش هستيد را به شما ارايه ندهند. فراموش نكنيد كه برنامه نويسي با زبان Native همان سيستم عامل، تجربه كاربر بهتري در اختيار مي‌گذارد. 
سناريوهاي خودتان را بررسي كنيد. چه كارايي و سرعتي از اپليكيشن تان انتظار داريد؟ رابط كاربر شما چقدر انعطاف پذير است؟ پاسخ اين سوال ها مشخص مي‌كند كه از چه فناوري براي برنامه نويسي استفاده كنيد. معمولا وقتي با دقت به آنها فكر كنيد، استفاده از زبان‌هاي برنامه‌نويسي Native را به HTML5 ترجيح مي‌دهيد. 
مشتري‌ها معمولا مي‌گويند: قرار است اپليكيشن ما كراس پلتفرم باشد. يعني روي اندرويد، آي او اس و ويندوزفون كار كند. بنابراين آن را با HTML5 اجرا مي‌كنيم. 
شركت Xtreme Labs مي‌گويد ما معمولا ۴ تا ۸ هفته وقت صرف مي‌كنيم و يك نسخه دمو از اپليكيشن با HTML5 آماده كرده و آن را به مشتري نشان مي‌دهيم. تقريبا تمام آنها وقتي بازدهي و رابط كاربر را مي‌بينند مي‌گويند، نه! از اين اپليكيشن خوشمان نمي‌آيد و مي‌خواهيم از زبان برنامه نويسي Native استفاده كنيم.

مرحله كارايي:
در اين مرحله روي بهبود و افزايش كارايي اپليكيشن تمركز مي‌كنيم.

۸- يك چرخه دريافت فيدبك دقيق بسازيد
برنامه نويسي و تست به پايان رسيده و حالا اپليكيشن شما در اپل استور، گوگل پلي يا بازارهاي مختلف اندرويد قرار گرفته. يك جريان ارزشمند از اطلاعات به سوي شما سرازير مي‌شود. نظرات كاربران، نقد و بررسي، توييت‌ها، آمار استفاده و… 

حياتي است كه بدانيد كدام بخش از اپليكيشن شما بيشتر مورد استفاده قرار مي‌گيرد. آيا كاربران در استفاده از بخشي از اپليكيشن مشكل دارند؟ آيا هنگام استفاده سردرگم مي‌شوند؟ آيا بخش‌هايي وجود دارد كه كسي اصلا سراغشان نرفته؟ آيا اين بخش‌ها درست ديده نمي‌شوند يا اصلا بي‌ارزش بوده‌اند؟ 

بايد يك سيستم قابل اعتماد و دقيق داشته باشيد كه همه موارد را جمع آوري كرده و به دقت به تك تك آنها بپردازيد. همانطور كه گفتيم اپليكيشن موبايل چيزي نيست كه آن را افتتاح كنيد و بگويد خب همه چيز تمام شد. تازه از اينجا چرخه جديدي از زندگي اپليكيشن شما آغاز مي‌شود كه سرنوشت آن را تعيين مي‌كند.

9- روي بازاريابي، تبليغ و اطلاع رساني سرمايه‌گذاري كنيد
اينكه اپليكيشن تان را در اپ استور قرار بدهيد براي موفقيت آن كافي نيست. بايد يك استراتژي خوب براي رساندن آن به قشر هدف‌تان داشته باشيد. چطور مي‌خواهيد كاربران را ترغيب به دانلود اپليكيشن بكنيد؟ 
با اين همه App كه بر روي اينترنت و در App Store اپل يا Google Play (اندرويد ماركت سابق) وجود دارد، هر كاري كه بتواند توجه كاربران را به App شما جلب كند، مفيد خواهد بود.
بايد اين هدف را داشته باشيد كه جزو ۱۰ اپليكيشن برتر در دسته خودتان باشيد. يك روش موثر براي اينكار، استفاده از خود آن App، براي اطلاع رساني و ايجاد آگاهي در كاربران است. به اين صورت كه با قرار دادن امكان اتصال به شبكه هاي اجتماعي مانند فيسبوك و توييتر و … و ترغيب كاربران به استفاده از اين امكان براي به اشتراك گذاري و نوشتن در اين سايت‌ها موجب خواهد شد تا افرادي كه از آن App استفاده مي‌كنند، تبليغ كنندگان آن App شوند.
روش هاي معمول تبليغات هم مي‌تواند مفيد باشد به شرطي كه روش تبليغ و محل آن درست انتخاب شود. انواع تبليغات اينترنتي، تبليغات تلويزيوني، راديويي، پيامكي و يا تبليغات دهان به دهان، به نسبت مخاطبان شما مي‌تواند موثر و يا بي ارزش باشد. چشم بسته تبليغات نكنيد! بايد بررسي كنيد كه كدام روش تبليغات با گروه اصلي مخاطبان هدف شما همسو تر و مرتبط تر است. درباره موثرترين روش هاي تبليغات اينترنتي بيشتر بخوانيد.
روش ديگر، تبليغات مشترك با شركت‌هاي همكار است. با ايجاد شرايط برد–برد براي دو طرف، براي نمونه مي‌توانيد تبليغات آنان را در App خود قرار دهيد و در عوض تبليغات خود را از طريق كانال‌هاي ارتباطي آنان منتشر كنيد.